De prestigieuze Brain Prize wordt dit jaar uitgereikt aan vier Alzheimer onderzoekers, werkzaam in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en België. Bart De Strooper, professor aan VIB en KU Leuven en wereldautoriteit in dit vakgebied, is één van de laureaten. Hij sprak zich al meermaals uit over het belang van dierproeven voor Alzheimer onderzoek.
De Brain Prize is de belangrijkste prijs voor neurowetenschappen en wordt ieder jaar uitgereikt door de Deense Lundbeck Stichting aan één of meerdere personen die een uitzonderlijke bijdrage deden aan het hersenonderzoek. Dit jaar worden vier pioniers uit het Alzheimerveld gelauwerd. Onder hen ook prof. Bart De Strooper, die zich samen met zijn team aan VIB en KU Leuven al jaren inzet om het aftakelingsproces in de hersenen beter te doorgronden.
De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en treft zo’n 10 miljoen mensen in Europa. Geheugenverlies is dikwijls het eerste en meteen ook meest gekende symptoom, maar naarmate de ziekte vordert kampen mensen met Alzheimer ook met spraak- of taalproblemen, kunnen ze zich moelijker oriënteren, verliezen ze motivatie en nemen ze steeds minder initiatief. Op de duur kunnen ze nog moeilijk zelfstandig leven en kampen ze met psychologische problemen en gedragsstoornissen. Medicatie om de ziekte te stoppen of voorkomen is er vooralsnog niet.
Elk van de winnaars dit jaar hebben belangrijke doorbraken verwezenlijkt in het ontrafelen van de oorzaken en de mechanismen van Alzheimer. Die worden volop ingezet in de zoektocht naar nieuwe medicijnen. Bart De Strooper verbond voor het eerst een aantal belangrijke puzzelstukken uit genetische studies toen hij het verband tussen twee eiwitten bij de productie van amyloide bèta kon aantonen. Amyloide beta is het voornaamste bestanddeel van de zogenaamde plaques die typisch voorkomen in de hersenen van Alzheimerpatiënten.
Je kan dementia niet bestuderen in een celcultuur en nieuwe medicatie testen kan enkel in een dier of mens.
Sindsdien heeft De Strooper tal van wetenschappelijke publicaties op zijn palmares, waarin hij in steeds meer detail heeft onderzocht hoe verschillende spelers het ziekteproces in de hersenen sturen. De resultaten uit het labo aan de hand van transgene dierenmodellen en menselijke cellen worden ingezet om nieuwe pistes uit te denken voor de ontwikkeling van medicatie. Hiervoor werkt De Strooper nauw samen met partners uit de farmaceutische industrie. Sinds vorig jaar is De Strooper ook directeur van het UK Dementia Research Institute.
De Strooper sprak zich al meermaals uit in het publieke debat rond dierproeven: “Activisten hebben het vaak over alternatieven, maar er is geen in vitro model voor de werking van de hersenen. Je kan dementia niet bestuderen in een celcultuur en nieuwe medicatie testen kan enkel in een dier of mens. Toch blijven mensen die zelf geen enkele ervaring hebben in het onderzoek halve waarheden verkondigen om de publieke opinie om de tuin te leiden.”
Volgens hem brengt de uitreiking van de Brain Prize erkenning voor de waardevolle bijdrage van fundamenteel basisonderzoek. “Hopelijk kan het getalenteerde jonge onderzoekers inspireren om mee aan de slag te gaan in het onderzoek naar neurodegeneratieve hersenaandoeningen. Door de vergrijzing worden die helaas een steeds grotere maatschappelijke uitdaging,” aldus De Strooper.
Hij deelt de prijs met drie collega’s: Michel Goedert (professor aan de universiteit van Cambridge), Christian Haass (professor aan de universiteit van Munchen) en John Hardy (professor aan University College London). Net als De Strooper hebben deze collega-onderzoekers een indrukwekkende carrière opgebouwd rond de studie van de genetische factoren en de biologische aftakelingsprocessen die Alzheimer veroorzaken.
