Op 20 en 21 mei hield de Belgische raad voor Proefdierkunde (Belgian Council for Laboratory Animal Science, ook wel kortweg BCLAS) haar jaarlijkse symposium, ditmaal in Blankenberge.
IPPO was van de partij bij een van de workshops, namelijk die rond niet-technische samenvattingen en transparantie. Daar kwamen verschillende sprekers aan het woord, inclusief Katy Taylor van Cruelty Free International, maar ook Katrin Schutte van de Europese Commissie en Kirk Leech van de Europese Associatie rond dierenonderzoek. De namiddag werd afgesloten met een levendig debat.
Wat zijn niet-technische samenvattingen?
Sinds het Europese directief uit 2010 zijn EU-lidstaten verplicht om niet-technische samenvattingen (NTS) te publiceren over de experimenten met proefdieren die ze goedkeuren. Die samenvattingen moeten het publiek informeren over de doelstellingen van het project, het aantal dieren en de diersoort die ingezet wordt, hoe de drie V’s toegepast worden enzovoort. Ze zijn bedoeld voor het brede publiek, niet voor wetenschappers, en moeten dus voldoende duidelijk zijn.
Het idee erachter was een van meer transparantie over proefdieronderzoek in de EU. De afgelopen jaren is gebleken dat het schrijven van NTS soms een moeilijke oefening is voor wetenschappers. Tijdens de BCLAS workshop hebben we het met verschillende betrokkenen over de werkpunten en verwachtingen rond NTS, en hoe zij wel of niet bijdragen tot meer transparantie over proefdieronderzoek.
Katy Taylor
Mensen moeten weten wat er gebeurt om een geïnformeerde beslissing te kunnen maken over wat ethisch en wetenschappelijk verantwoord
Katy Taylor werkt bij Cruelty Free International, een organisatie die zich inzet om proefdieren te stoppen. “Maar zo lang ze nog gebeuren, ijveren we voor transparantie,” aldus Taylor.
Ze haalt aan dat hoewel slechts 1 op 3 Britten aangeeft zich goed geïnformeerd te voelen over proefdieronderzoek, zo’n 8 op 10 mensen er zelf wel graag meer over wil leren. Met de NTS moeten niet alleen de doelstellingen maar ook de te verwachten schade of pijn voor de dieren.
Cruelty Free International werkte aan een vrijblijvende template die alle aspecten vermeld in het EU directieve behandelt. Ze volgende ook op hoe goed de NTS-en uit verschillende lidstaten voldeden aan de doelstellingen. Hiervoor brachten ze verschillende aspecten in kaart:
- Gebruiksvriendelijkheid: is het een handig format? Is het makkelijk om de juiste informatie terug te vinden?
- Transparantie: worden de samenvattingen tijdig gepubliceerd? Is er voldoende informatie over wanneer en hoe lang de dierproef duurt?
- Kwaliteit: Hoe gedetailleerd is de samenvatting? Wat is de algemene toon?
Taylor gaf daarbij ook enkele goede en minder goede voorbeelden, en deelde enkele tips om er voor te zorgen dat niet-technische samenvattingen goed scoren in de drie categorieën:
- Vermijd algemene of niet-onderbouwde verklaringen
- Vermijd technisch vakjargon
- Let er goed op om de juiste inhoud op de juiste plaats te zetten
- Leg in detail uit WAT je precies doet
Slide van Katy Taylor
Katrin Schütte
Transparantie over dierproeven moet zorgen voor naleving van de voorschriften én aansprakelijkheid van onderzoekers en instellingen
Katrin Schütte werkt aan de Europese Commissie en is aanwezig om het zogenaamde Directive 2010/63/EU toe te lichten. De centrale vraag achter dit Europese directief is: hoe kunnen we transparantie bewerkstelligen? Hierbij wordt gekeken naar verbeterde verslaggeving, een volledig hertekend statistisch verslag en ook een 5-jarige terugblik op de implementatie van de maatregeling sinds de directieve van kracht ging.
Uit wetenschappelijke hoek klonk de afgelopen jaren dat het schrijven van niet-technische samenvattingen soms moeilijk is. Sommige wetenschappers vragen zich luidop af of het wel hun taak is om te communiceren, dan wel gewoon aan wetenschap te doen. Daarom wordt nu sterk de nadruk gelegd op verbeterde begeleiding en training rond het schrijven van niet-technische samenvattingen.
De Europese Commissie vroeg ook feedback aan de relevante autoriteiten die de niet-technische samenvattingen opvragen en analyseren. Hier is een sterke vraag voor verbeterde toegang en bruikbaarheid, en een meer doorgedreven gebruiksvriendelijke digitalisering.
Momenteel zijn er nieuwe sjablonen in ontwerp voor niet-technische samenvatting, alsook voor de retrospectieve analyse die voor alle dierproeven moet gebeuren. De eventuele goedkeuring van die nieuwe sjablonen wordt verwacht in het najaar van 2019.
Slide van Katrin Schütte
Serban Morosan
Hoe kunnen we het taalgebruik verbeteren?
Serban Morosan is werkzaam aan de Universiteit van Sorbonne en neemt deze namiddag deel vanuit de invalshoek als communicatie professional. Het belangrijkste probleem met niet-technische samenvattingen vandaag is volgens hem: zijn ze beschikbaar én toegankelijk?
Morosan haalt ook aan dat er culturele verschillen zijn bij het schrijven van niet-technische samenvattingen. Ook hier zijn er verschillen tussen de invalshoek van de wetenschapper en de geïnteresseerde burger. Zo is het doel van een dierproef niet altijd gelijk aan het voordeel.
Hoewel het nut of de eventuele medische doelstelling heel erg belangrijk zijn, zeker ook binnen een niet-technische samenvattingen, is het een blijvende uitdaging om geen al te hoge verwachtingen te creëren rond een individuele dierproef.
Serban Morosan
Kirk Leech
Informatie over dierproeven achter houden voor het brede publiek levert niets op, het voedt enkel mogelijk wantrouwen
Kirk Leech is de voorzitter van EARA, de Europese Vereniging voor Proefdieronderzoek (European Animal Research Association), en stelt de resultaten voor van een onderzoek van zijn team rond transparantie bij Europese instellingen die aan proefdieronderzoek doen.
Net iets minder dan de helft (44%) van de institutionele websites die zij onder de loep namen bevatten een verklaring over dierproeven. Meer specifieke informatie ontbrak op 3 van de 4 websites, net als afbeeldingen of videomateriaal, dat slechts bij 1 op 3 terug te vinden was.
Slide van Kirk Leech
Kim Wever
Het gebrekkige succes van kennisvertaling van dieren naar mensen moet beter
Bias en selectieve bewijsvoering bestaan ook in preklinische literatuur en hebben een grote invloed de vertaling van resultaten van dieren naar mensen. Om de invloed van selectieve bewijsvoering of publicatiebias zo veel mogelijk te verkleinen stelt Kim Wever van Radboud U MC voor om proefdieronderzoek te pre-registreren.
Pre-registratie is al veel langer gangbaar voor klinisch onderzoek en sinds vorig jaar bestaat er ook een database voor proefdieronderzoek: preclinicaltrail.eu
De online databank ging van start in April 2018 en biedt heel wat voordelen. Zo werkt het delen van resultaten in de hand en draagt het bij tot meer transparantie over onderzoek. Omdat zo hopelijk ook onnodig dubbel werk vermeden kan worden kan pre-registratie heel wat dierenleed en ook investeringen vermijden. Toch zijn er nog wat uitdagingen bij gebruik van dit platform voor alle proefdieronderzoek, denk maar aan confidentialiteit en patenteerbaarheid. Hier wordt zoveel mogelijk aan tegemoet gekomen via een embargo functionaliteit, maar die zal helaas voor sommige bedrijven niet toereikend zijn.
Slide van Kim Wever
–
Heb jij bedenkingen of tips over niet-technische samenvattingen of transparantie over dierproeven in het algemeen? Laat het ons weten!